Vox Domini

KIRCHE IN NOT
«Po ludzku mówiąc, to dzieło jest tajemnicą» O. Werenfried van Straaten

Kirche in Not to ruch określany różnymi nazwami: Kościół w potrzebie; Pomoc Kościołowi w potrzebie; Pomoc kapłanom na (komunistycznym) Wschodzie. Powstał z natchnienia młodego kapłana, w którego sercu zrodziła się troska o innych, zamieniona następnie w czyn – z Bożym błogosławieństwem.
Jego życie najlepiej charakteryzują imiona, które nosił. To otrzymane w zakonie norbertanów – Werenfried, co po niderlandzku znaczy: walczący o pokój. Drugie zaś, to przydomek dany mu w czasach, gdy rozpoczynał działalność – Speckpater, co dosłownie znaczy Ojciec Słonina.
Przez całe swoje 90-letnie życie walczył o pokój, pomagając tym, którzy są w potrzebie. Zaczynał od zbierania żywności dla uciekinierów, a gdy kończył swój ofiarny żywot, zostawił po sobie wielką organizację.

Pół tony słoniny dziennie

Wszystko zaczęło się bardzo niepozornie: od zbiórki słoniny. Był rok 1947. Pochodzący z Mijdrecht w Holandii Werenfried ma już wtedy 34 lata, 13 lat wcześniej wstąpił do opactwa premonstratensów w Tongerlo w Belgii. Od 7 lat jest księdzem. W bożonarodzeniowym wydaniu kościelnej gazety publikuje artykuł, w którym zwraca uwagę na los 14 milionów Niemców zmuszonych do opuszczenia terenów utraconych przez Rzeszę. Wśród przesiedlonych jest 6 milionów katolików.
O. Werenfried prosi belgijskich rolników o… słoninę. Zbiórka słoniny rozpoczyna się w roku 1948. Na spotkaniu stowarzyszenia gospodyń wiejskich Flandrii zwrócił się z prośbą do obecnych kobiet, aby każda przyniosła na plebanię kawałek słoniny, którą on przekaże głodującym niemieckim uciekinierom. Codziennie zbiera 400-500 kg słoniny. Wtedy właśnie obdarzono go przydomkiem Speckpater, który przylgnął do niego na zawsze.
Taki był początek jego dzieła miłości, które przyjęło nazwę Ostpriesterhilfe (Pomoc Kapłanom na Wschodzie), a następnie przekształciło się w organizację o szerszym zakresie działania, przyjmując ogólniejszą nazwę, którą zachowuje do dziś: Kirche in Not (Kościół w Potrzebie).
Pomoc organizowana przez Kirche in Not zatacza coraz szersze kręgi. W roku 1962 podczas Soboru Watykańskiego spotyka się w Rzymie z biskupami zza żelaznej kurtyny, by wysondować możliwości pomocy Kościołom w Europie Wschodniej. Po tych podróżach będą następne: do Afryki, Ameryki Południowej, Azji. W trakcie kilkudziesięciu już lat dzieło o. Werenfrieda wyrusza z pomocą w najróżniejsze zakątki świata. Z tej pomocy korzystają uciekający – z ogarniętych wojnami domowymi rejonów – mieszkańcy Afryki, pozbawieni dachu nad głową Wietnamczycy, misjonarze w Ameryce Łacińskiej i niejedno żeńskie zgromadzenie odbudowujące swój klasztor zniszczony w wyniku wojen toczących się w wielu miejscach świata. Gdzie jest potrzeba, tam jest o. Werenfried. A podczas swoich podróży nie rozstaje się ze słynnym kapeluszem na miliony. Po każdej Mszy św. czy wykładzie staje przy ołtarzu lub przy drzwiach i zbiera do niego ofiary na swoje dzieło.

700 tys. dobroczyńców

Obecnie Kirche in Not pomaga chrześcijanom w 140 krajach świata. Każdego roku do centralnego biura organizacji w Königstein koło Frankfurtu nad Menem przychodzi około 9 tysięcy listów z prośbami o pomoc. Programy pomocy zaofiarowanej przez Kirche in Not sięgają każdego roku około 70 milionów euro. Wszystkie fundusze pochodzą wyłącznie od około 700 tysięcy dobroczyńców i zbierane są przez 16 sekretariatów narodowych. Obecnie został również otwarty 17 sekretariat – w Warszawie, jak podano do publicznej wiadomości 22 marca 2004 roku.
Kościół w Polsce korzystał z tej pomocy wiele lat. Mówi się, iż w prawie każdym nowym kościele wybudowanym w ostatnich latach przynajmniej kilka cegieł zostało zakupionych dzięki pomocy Kirche in Not. Dzisiaj pomoc ta obejmuje kształcenie seminarzystów, nowicjuszy i nowicjuszek, katolickie media i drukarnie, a także stypendia naukowe dla księży. Np. w Kaliszu Kirche in Not wspomogło budowę Domu Księdza Emeryta.
Obdarowywani z czasem sami stają się obdarowującymi. Od kilku lat prowadzona jest w Polsce adwentowa zbiórka pieniędzy na pomoc dla Kościoła na Wschodzie. Akcja ta odbywa się pod auspicjami Kirche in Not.

Księża na motorach, cerkwie na łodziach

Tej wieloletniej i wielomiliardowej pomocy nie byłoby jednak bez konkretnej wizji człowieka, która stanęła u początków dzieła o. Werenfrieda.
„Nie możemy zatrzymać się na tym, co nieludzkie, na przemocy i nienawiści – mawiał. – Ludzie są gotowi do prawdziwych ofiar, jeśli tylko mamy odwagę od nich tego wymagać”.
„Ludzie są lepsi niż nam się wydaje” – odpowiadał tym, którzy mu zarzucali, że jego optymizm graniczy z naiwnością.
O. Werenfried miał prawo tak mówić o człowieku. Sam dbał o to, by ludzie stawali się coraz lepsi.
Jeszcze w latach 40-tych rodzi się inicjatywa duszpasterstwa wśród przesiedlonych, którą podejmują zmotoryzowani Rucksackpriester (kapłan z plecakiem). Potem, w 1951 roku, wyruszają pierwsze kaplice na kółkach, czyli autobusy przerobione w ruchome kościoły, w kilka lat później na wody Amazonki wyruszą pływające kościoły. W roku 1953 powstaje Internationale Bauorden (Zakon Budowniczych), w którym gromadzą się młodzi ludzie angażujący się – jak mówił o. Werenfried – w budowę kościołów dla Boga i domów dla ludzi.
Zgodnie ze swoją maksymą, iż „nie należy robić tego, co możliwe, ale to co konieczne”, po upadku komunizmu w Związku Radzieckim Kirche in Not zwraca się natychmiast w stronę Rosji. Swoją pomoc dla chrześcijan w Rosji o. Werenfried widział jako odpowiedź na orędzie Matki Bożej z Fatimy. W roku 1992 wyrusza do Rosji, by rozpocząć wielką akcję różańcową. Jej początek to oczywiście modlitwa z różańcem w ręku na Placu Czerwonym (zob. zdjęcie). Do dzisiaj Kirche in Not wysłało na tamte tereny około 1.300.000 egzemplarzy książeczek do odmawiania różańca w 9 językach.
Zainteresowanie i troska o. Werenfrieda nie odnosi się jednak tylko do Kościoła katolickiego. Gdy tylko jest to możliwe, podejmuje dialog pojednania z Kościołem prawosławnym. 13 października 1992 r. spotyka się w Moskwie z patriarchą Aleksym II (zob. zdjęcie obok). Ofiarowuje mu pomoc materialną. Jednym ze znaków tej pomocy będzie poświęcenie w roku 1998 pierwszej pływającej cerkwi, która rozpoczęła swoją ewangelizacyjną wyprawę po Wołdze i pływa po niej do dziś.

Apostoł miłości bliźniego

17 stycznia 2003 roku o. Werenfried świętuje swe 90 urodziny, od 1981 r. nie kieruje już bezpośrednio organizacją, lecz pozostaje jej duchowym ojcem. Umiera 31 stycznia w szpitalu w Bad Soden. 7 lutego uroczystościom pogrzebowym w katedrze w Limburgu przewodniczył kard. Catrillon Hoyos, prefekt Kongregacji do spraw Duchowieństwa. Żegnali go biskupi, kapłani, współpracownicy świeccy, przedstawiciele rządów i episkopatów.
Ojciec Święty Jan Paweł II nazwał go „apostołem miłości bliźniego”, podkreślając jednocześnie jego „kompetentny wkład na rzecz jedności chrześcijan”.
O. Werenfried pozostawił po sobie nie tylko materialne dzieło, ale bardzo konkretny duchowy testament. W swoim „Liście do Jezusa” dołączonym do książki „Tam, gdzie płacze Bóg” napisał:
„Panie Jezu, przed wielu laty napisałem do Ciebie list. Ponieważ nie ma połączenia pocztowego z niebem, byłem zmuszony posłać go do ludzi, w których sercach zamieszkujesz…”
*
W 1984 roku dzieło zostało oficjalnie uznane przez Stolicę Apostolską dekretem Kongregacji do spraw Duchowieństwa jako publiczne i powszechne stowarzyszenie wiernych.
Obecnym sekretarzem generalnym jest Norbert Neuhaus 50-letni ekonomista, wybrany na to stanowisko po Holenderce Antonii Willemsen, która ma 64 lata i przejdzie na emeryturę w maju 2005 r. Antonia Willensem pełniła funkcję sekretarza generalnego przez ponad 30 lat.

Udział Polski w dziełach KIRCHE IN NOT

Półtora miliona złotych polscy katolicy ofiarowali na potrzeby Kościoła katolickiego na Wschodzie – poinformował biskup Tadeusz Pikus, przewodniczący Rady Programowej Zespołu Pomocy Kościelnej dla Katolików na Wschodzie przy Sekretariacie Episkopatu Polski. Zbiórka odbyła się tradycyjnie w II niedzielę Adwentu, 7 grudnia 2003 r.
Pomoc świadczona jest – pod patronatem Kirche in Not – przede wszystkim najbiedniejszym diecezjom w krajach byłego Związku Radzieckiego. Za zebrane w Polsce pieniądze kupowane są naczynia i szaty liturgiczne, wydawane są modlitewniki, katechizmy i literatura religijna. Dzięki tym funduszom organizowane są rekolekcje i wakacyjne „Spotkania z Bogiem” dla dzieci i młodzieży.
Fundusz wspiera także działalność stołówek i kuchni prowadzonych przez siostry i braci zakonnych zajmujących się dożywianiem najbiedniejszych. Za pośrednictwem Zespołu Pomocy Kościelnej katecheci otrzymują też m.in. Pismo Święte w języku rosyjskim, filmy religijne, śpiewniki i kartki świąteczne.
Pieniądze od polskich katolików wykorzystywane są też na budowy kościołów, kaplic oraz ich wyposażenie.
Około 300 duchownych ma opłaconą roczną prenumeratę czasopism religijnych.

Opracowanie na podstawie stron internetowych: http://www.aed-france.org/
Oficjalna strona polska: http://www.pkwp.org

KRÓTKA HISTORIA

1948
Po publikacji artykułu o. Werenfrieda, Belgowie i Holendrzy pomagają Niemcom, gromadząc dla nich ubrania, buty, żywność, a zwłaszcza słoninę. 3 tys. plecaków dla kapłanów przygotowują uczniowie flamandzcy.

1949
Współpraca z J. E. Kindermannem, dyrektorem „Ojcowskiego domu dla wypędzonych” i seminarium założonego w Königstein (Niemcy) dla seminarzystów, którzy musieli opuścić tereny wschodnie. Liczne kampanie we Flandrii, m. in. „Pojazd dla Boga” dla „kapłanów z plecakami”.

1950
Akcja „kaplice na kółkach”: dwa stare autobusy kolei holenderskich zostają przerobione na kaplice. Pojazdy te pozwolą kapłanom dojechać do wypędzonych, aby odprawić Mszę św., udzielić sakramentów, rozdać dary w naturze.

1952
Drugi Kongres Pomocy kapłanom na Wschodzie w Königstein (pierwszy odbył się w r. 1951 w Holandii. 150 reprezentantów z 18 krajów składa raport o prześladowaniu Kościoła za Żelazną Kurtyną. Początki pomocy dla Kościoła prześladowanego.

1953
Założenie międzynarodowego Zakonu Budowniczych, budujących kościoły dla Boga, a domy dla biednych.

1956
Powstanie Dzieła w Niemczech, z siedzibą w Königstein.

1957
Dzieło zaczyna finansować kształcenie kapłanów i koszty utrzymania zgromadzeń kontemplacyjnych w Polsce. Otwarcie narodowego sekretariatu w Austrii.

1958
Początek publikacji biuletynu, kwartalnika, dziś drukowanego w 7 językach.

1961
Pomoc uciekinierom z Chin, Korei Północnej i Północnego Wietnamu.

1962
Papież Jan XXIII prosi Dzieło o pomoc Kościołowi w Ameryce Łacińskiej. O. Werenfried udaje się w pierwszą podróż na ten kontynent.

1963
Podjęcie pomocy Kościołowi greko-katolickiemu na Ukrainie, po spotkaniu o. Werenfrieda i kardynała Slipyja w Rzymie.

1964
Dzieło mające już status kanoniczny w licznych diecezjach zostaje oddane pod bezpośrednią władzę Stolicy Świętej. Międzynarodowa siedziba zostaje przeniesiona z Belgii do Rzymu. Otwarcie narodowego sekretariatu we Włoszech.

1965
Początek pomocy Kościołowi w Afryce. Otwarcie narodowego sekretariatu we Francji, w Mareil-Marly. Otwarcie sekretariatu w USA.

1966
W Bukavu (Zair), Matka Hadewych zakłada przy wsparciu o. Werenfrieda instytut Córek Zmartwychwstania, złączony z Dziełem jako „Pia Unio”.

1967
Otwarcie sekretariatów w Holandii i w Irlandii.

1968
Po Praskiej Wiośnie o. Werenfried organizuje pomoc Kościołowi prześladowanemu w Czechosłowacji.

1969
Początek pomocy zagrożonemu Kościołowi na Filipinach. Dzieło przyjmuje nazwę Pomoc Kościołowi w potrzebie. Zostają otwarte sekretariaty narodowe w Szwajcarii i w Hiszpanii.

1972
Otwarcie sekretariatu w Anglii.

1973

Początek projektu dla Amazonii: 300 ciężarówek zostaje zakupionych dla Brazylii i przerobionych w Szwajcarii na kaplice. Zostają oddane do użytkowania duszpasterzom w ogromnym regionie dziewiczych lasów Amazonii i zapewniają pomoc i kontakt pomiędzy kapłanami a ludnością.

1974
Założenie czasopisma Chrześcijanie na Wschodzie, które przekazuje fakty i świadectwa z prześladowanego Kościoła bloku komunistycznego.

1975
Przeniesienie międzynarodowej siedziby z Rzymu do Königstein, w pobliżu Frankfurtu (Niemcy).

1976
Dzieło wspiera akcję ratowania – przez statek Cap Anamur – „boat-people” z Wietnamu i udziela pomocy w Tajlandii, na Filipinach, w Malezji, uciekienierom z Laosu i Kambodży.

1979
Początek projektu Biblia dla dziecka, z okazji Międzynarodowego Roku Dziecka. W końcu roku 1988 Biblia – przygotowana przez Jakuba Eckera – osiągnie nakład 16 milionów egzemplarzy i zostanie rozdana 51 jezykach, w 91 krajach.

1981
Podczas Zgromadzenia Ogólnego w Rzymie zostaje wybrany pierwszy prezydent Dzieła. Zostaje rzucone hasło „Statek dla Polski”. W jego realizacji bierze udział 11 organizacji, które zbierają tony darów dla Polski.

1982
Otwarcie sekretariatu w Kanadzie.

1984
Dzieło otrzymuje status Organizacji Publicznej Prawa Papieskiego i jest już reprezentowane przez sekretariaty narodowe w 13 krajach.

1985
Rozpoczęcie druku biuletynu w wersji dla młodzieży.

1988
Zgoda od władz rosyjskich na transport 120 tysięcy egzemplarzy Biblii.

1989
Upadek systemu komunistycznego w krajach Europy Wschodniej i Centralnej. Podczas dramatycznych wydarzeń między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem o. Werenfried udaje się do Rumunii i spotyka po raz pierwszy biskupów Kościoła greko-katolickiego, żyjących nadal w ukryciu.
Rozpoczyna się pierwsza akcja pomocy. Redakcja i rozpowszechnienie nowej Biblii dla dzieci: „Bóg mówi do swoich dzieci” – staje się jednym z największych projektów Dzieła.

1990
Pierwszy międzynarodowy kongres współpracowników Dzieła w Vallendar nad Renem (Niemcy). Ponad 200 współpracowników z całego świata zastanawia się, nad nową sytuacją Europy Wschodniej i Związku Radzieckiego oraz nad możliwą pomocą. Biskupi przedstawiają raporty o latach prześladowań w ich krajach. Opracowany zostaje nowy model „kaplicy na kółkach”. W Australii powstaje narodowy sekretariat.

1991
Dzieło uczestniczy w powrocie do Lwowa (Ukraina) kardynała Lubachivskiego z wygnania w Rzymie. O. Werenfried towarzyszy kardynałowi i może po dziękczynnej mszy św. w katedrze lwowskiej, zwrócić się do setek tysięcy słuchaczy cierpliwie oczekujących na Placu Opery. Pomoc Kościołowi w Potrzebie wspiera organizowanie się Kościoła greko-katolickiego, który żył w podziemiu wraz z ponad pięciom milionami wiernych.

1992
Początek wielkiego programu wspomagającego nową ewangelizację w Europie Wschodniej i w krajach Związku Radzieckiego.
Pierwsza podróż o. Werenfrieda do Rosji. Spotkanie z patriarchą Aleksym II z Moskwy i z innymi biskupami prawosławnymi w Sankt-Petersburgu i Nowogrodzie. Obietnica wspomożenia działań duszpasterskich w rosyjskim Kościele prawosławnym.

1993
Czasopismo Chrześcijanie na Wschodzie zmienia nazwę na Kościół w świecie: od lat pismo mówiło o troskach, potrzebach i życiu Kościoła na wszystkich kontynentach.

1995
Zwiększenie pomocy w Chińskiej Republice Ludowej. Otwarcie sekretariatu narodowego w Portugalii.

1996
Drugi międzynarodowy Kongres współpracowników w Königstein na temat „Konsekwencje komunizmu: wiara i Kościół w Rosji, w Chinach, w Etiopii i na Kubie.” Otwarcie sekretariatu w Chile.

1997
Dzieło świętuje 50-lecie istnienia. Msza św. w Rzymie, spotkanie z Papieżem; pielgrzymka 2000 dobroczyńców i współpracowników do Fatimy – to punkty kulminacyjne obchodów. Otwarcie sekretariatu w Brazylii.

1998
Kontynuacja akcji ruchomych kaplic, tym razem dla Rosji – kaplice pływające po Wołdze i Donie. Kolokwium „Prawda was wyzwoli”. Narodowe sekretariaty z Niemiec, Szwajcarii i Austrii organizują kongres Dzieła w Königstein: „Kościół w Europie Wschodniej – nadzieją ludzi”. Dzieło wspiera już akcje w 138 krajach.

1999
O. Werenfried uczestniczy w Kongresie Ruchu „Communione et Liberatione” w Rimini (Włochy). Wybór na nowego przewodniczącego Hansa-Petera Röthlina ze Szwajcarii, aby kierował Dziełem. O. Joaquím Alliende zostaje wybrany międzynarodowym asystentem kościelnym. Z okazji wyboru nowego przewodniczącego Papież Jan Paweł II przyjmuje go na audiencji, w której uczestniczy również O. Werenfried van Straaten, założyciel Dzieła.

2000
Pielgrzymka współpracowników i dobroczyńców Dzieła do Rzymu z okazji Roku Wielkiego Jubileuszu. W trakcie jej trwania: o. Werenfried zostaje uhonorowany przez kard. Castrillón Hoyosa z okazji 60-lecia kapłaństwa; udział w audiencji na Placu św. Piotra; poświęcenie Dzieła Najświętszej Maryi Pannie przed ołtarzem w Bazylice św. Piotra.
7 maja 700 pielgrzymów Dzieła Pomoc Kościołowi w Potrzebie z Francji uczestniczy w Koloseum w uroczystościach ku czci Świadków Wiary XX wieku.
W grudniu po raz pierwszy biuletyn nie jest już redagowany przez o. Werenfrieda, lecz przez o. Joaquina Alliende.

2001
Po koniec lipca o. Werenfried spotyka Papieża Jana Pawła II podczas podróży na Ukrainę. We Lwowie Papież błogosławi teren, na którym zostanie wzniesione – dzięki pomocy Dzieła – seminarium greko-katolickie…
Tu urywa się bardzo pobieżna historia zaledwie kilku dzieł spośród tysięcy podjętych i sfinansowanych na całym świecie przez organizację. Nie sposób ich wyliczyć. Wiele omówionych jest na stronach internetowych organizacji, w sposób bardzo praktyczny umożliwiających równocześnie wsparcie bardzo konkretnego projektu.
Z najnowszych dzieł warto wspomnieć o pierwszym miesięczniku katolickim, który zaczyna się od r. 2004 ukazywać w Chinach, dzięki pomocy Dzieła oraz akcję podjętą w czasie Wielkiego Postu w Niemczech – Spowiedź na kółkach… ciągle po to, aby kapłan z posługą sakramentalną mógł dotrzeć do ludzi, w każdym kraju świata.

Gdy 31 stycznia 2003 umarł o. Werenfried, obliczono, iż zebrał i rozdał w czasie swego życia 2 miliardy dolarów. Nazwano go największym jałmużnikiem…